Son zamanlarda, özellikle halka arzlarda; tavanda biriken lotlardan neden alım yapamıyorum, satış yapılıyor ama hep X aracı kurum alabiliyor sadece, gibi sitemlerle gündemimize giren “kolokasyon”,”ouch” gibi tabirleri çok teknik kısmına girmeden özetleyerek ifade etmeye çalışacağım.
IT kısmında bilgi eksikliğine bağlı olarak çok fazla şey yazılıp çiziliyor. Temel olarak anlatabilmeyi umuyorum. (Bilgilendirmeler yer yer Borsa İstanbul özelindedir)
Kolokasyon
Bir nevi ortak kullanılan alan anlamına gelen İngilizce Colocation ifadesi, okunuşu ile direk kullanılabiliyor. Temel manada, bizim konumuzda, mülkiyeti size/bir firmaya ait bir cihaz(server)’ın bir veri merkezinde barındırılması için alınan hizmetler bütünüdür.
Bu yazıda, Kolokasyon ifadesi ile Borsa İstanbul veri merkezinde sunucu barındırılması ifade edilmektedir.
Kolokasyon neden yapılmalı?
Aslında birçok sebebi var. Öncelikle “ERİŞİM”. Diğerlerini de alt bölümlerde ifade edeceğim.
Erişim
Borsa İstanbul sistemine en hızlı şekilde erişim için kolokasyon hizmeti kullanılmalıdır. En hızlı şekilde sisteme erişerek aynı zamanda; borsada emir sıralamasında (iletim zamanına göre de sıralama olduğu için) en önde yer almak için tercih edilir.
Erişim gecikme süreleri için Borsa İstanbul bünyesinde verilen zaman birimleri Mikrosaniye (saniyenin milyonda birini gösteren zaman) ile ifade edilmektedir. Dolayısıyla ne kadar az gecikme süresi olursa, sisteme o kadar hızlı erişim gerçekleşmektedir.
FIX için 100 Mikrosaniye
OUCH için 60 Mikrosaniye
Normal koşullar altında kolokasyon hizmeti ile sağlanan toplam erişim gecikme süresi (yazılım+ağ gecikmesi)11;
Eşitlik
Borsa İstanbul sitesinde: “Kolokasyon hizmetinden yararlanacak tüm müşterilerin kabinetleri ile piyasa sistemleri arasındaki kablo uzunlukları aynı olacak, bu sayede müşteriler arasında eşitlik sağlanacaktır.” olarak eşitlik tanımlanmaktadır.
HFT/Algo
Kolokasyon hizmeti ile, Borsa İstanbul tarafından; HFT/Algo işlemler için gerekli teknolojik altyapıyı sağlanmış olacağı ifade edilmektedir.
Emir Baz Piyasa Verisi
Kolokasyon hizmeti alınması durumunda: “Girilen tüm emirlerin bilgisini içeren, ITCH formatında yayınlanan emir baz piyasa verisine erişim imkanı sağlanmaktadır.”
OUCH, FIX vb nedir?
Bunlar bağlantı protokolleridir.
Kolokasyon ile karşılaştırılacak bir şey değildir. Zira kolokasyon barındırılma hizmetiyken; ouch,fix vb. ise sisteme erişimde kullanılan protokollerdir.
OUCH 60 Mikrosaniye gecikme süresi ile; 100 Mikrosaniye gecikme süreli FIX protokolünden hızlı olarak belirtilmiştir.
Sonuç
En basit şekilde emir önceliklendirilmesi sürecini açıklamaya çalıştım.
Bu terimlerin anlamının pek bilinmediği aşikardı. Üzerine bazı aracı kurum çalışanlarının: “Bizim aracı kurumumuz kolokasyon ile emirlerinizi iletiyor.” tarzında enteresan tanıtım iletileri de gelince bu yazı ortaya çıktı.
Kolokasyon hizmetini piyasada adını duyduğunuz, neredeyse her banka/aracı kurum almaktadır (yani Borsa İstanbul veri merkezinde sunucuları yer almaktadır) (Kolokasyon Merkezindeki Aracı Kurumlar).
Yine bu kurumların çoğu OUCH Sertifikalı Yazılımları kullanabilmektedir (OUCH Protokolü Kullanan Aracı Kuruluşlar)
FIX protokolü kullanan kurumlar için de bir liste mevcut (FIX Protokolü Kullanan Aracı Kuruluşlar)
Peki sorun nedir o zaman?
Öncelikle aracı kurumunuzun kolokasyon hizmeti alması sizin emirlerinizin bu sistem üzerinden gönderildiği anlamına gelmez. Zira birkaç sunucu Borsa İstanbul veri merkezindeyken, diğer sunucuları farklı bir kurumda/kendi bünyesinde barınabilir. Emirinizin hangi veri merkezindeki sunucudan hangi protokolde iletildiğini sizin anlayabilmeniz de mevcut şartlarda olası görünmüyor.
Diğer taraftan kesinlikle kolokasyon hizmeti alınan sunuculardan emiriniz iletilse bile; aynı sunucuda kaç müşterinin ne sıklıkta emirleri işlem görüyorsa bunlar bile emir erişim/iletim sürecini etkiler.
Bu tarz hizmetler pahalı hizmetlerdir ve bireysel kullanıcıyı hedeflemez. Burada sadece tanıtım iletilerinde kullanılan ifadelere karşı dikkatli olmanız için bir şeyler yazmak istedim.
Son olarak kullandığımız yazılımların “Derinlik” kısmında, aracı kurum adlarını görmemiz işlemi aracı kurum mu yoksa herhangi bir müşterisi mi yapıyor konusunda veya ouch/fix protokolü, kolokasyon paylaşımlı/paylaşımsız vb hizmet mi kullanılıyor konusunda bir ifade kullanmamız için yeterli değildir. Bize o işlemin, adı yazılı olan aracı kurum üzerinden gerçekleştirildiği bilgisini verir.
Soru, yorum, öneri ve taleplerinizi yazarsanız sevinirim.
